Ard geeft een hele aardige beschrijving van wat er gebeurt in de muziekmarkt. In economische termen kun je zeggen dat de transactiekosten dalen, waardoor de marktwerking verbetert. Consumenten komen nu beter aan hun trekken, want ze vinden muziek die meer naar hun smaak is. Dat de verschuiving zo groot is, is een sterke aanwijzing dat platenmaatschappijen hun werk niet goed deden.

Waaraan ontleenden platenmaatschappijen hun bestaansrecht? Je kunt dit op meerdere manieren bekijken, maar een hele aannemelijke is dat de maatschappijen de consument werk uit handen nemen – en daar voor betaald worden. In het pre-internet tijdperk was het voor de consument zeer kostbaar (in tijd en/of geld) om zelf de muziek te vinden die hij mooi vond. Dat besteedde hij daarom uit aan de platenmaatschappij. In economische termen: hij betaalde agency costs om de hogere search costs te vermijden. Beide soorten kosten zijn voorbeelden van wat de econoom transactiekosten noemt. Als de zoekkosten dalen, daalt ook de vergoeding die de consument bereid is daarvoor aan platenmaatschappijen te betalen. De marge van de agent, de platenmaatschappij in dit geval, komt dus onder druk te staan.

Dat is precies wat je in de muziekindustrie ziet gebeuren, en ook in bijvoorbeeld de reismarkt, de boekenmarkt en de huizenmarkt. Wat je in die andere markten niet ziet, en in de muziekindustie wel, is dat de samenstelling van de consumptie sterk verandert op de manier die Ard beschrijft: veel kleinere hoeveelheden van een veel grotere diversiteit. Dat wijst er op dat platenmaatschappijen hun werk als agent niet goed hebben vervuld. Ze hebben niet gezocht wat de consument wou vinden, maar waar zij zelf het meest aan verdienden.

Daar ligt dan ook het probleem van veel platenmaatschappijen. Niet bij het illegaal downloaden – steeds weer blijken consumenten best te willen betalen voor muziek die ze echt graag willen hebben – maar bij hun onwil of onvermogen om datgene in de winkel te leggen waar de consument echt naar op zoek is. En zo kom ik tot dezelfde conclusie als Ard, maar dan als advies aan de platenmaatschappijen: vergeet de hit, denk niche.

Ronald Mulder is econoom, directeur van adviesbureau De Ondernemers BV en auteur van het boek “Innovatief ondernemen”.